دکتر ببران: راه کارکلیدی تفاهم میان روابطعمومی و رسانه، رعایت اصول اخلاق حرفهای از سوی طرفین به ویژه اصل احترام متقابل، مسئولیتپذیری، حرفهایگرایی، توجه به منافع عمومی و دوری از مطامع شخصی و سازمانی و همچنین بهکارگیری تکنیکها و مهارتهای ارتباطی موثر است.
به گزارش کاوشگران روابط عمومی، گفت و گوی تلگرامی گروه مردم داران، 22 خرداد 1395با بررسی موضوع «اخلاق حرفهای در روابط عمومی و رسانه» با حضور دکتر صدیقه ببران برگزار شد.
آشنایی با دکتر صدیقه ببران
دکتر صدیقه ببران دکترای ارتباطات – روزنامهنگاری از دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیئت علمی و استادیار این دانشگاه است.
برخی از سوابق شغلی و حرفهای که دکتر ببران در کارنامه خود دارد عبارت است از:
مدیریت گروه آموزشی علوم ارتباطات دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، مدیریت داخلی و سردبیری اجرایی فصلنامه علمی ـ پژوهشی فرهنگ ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، مشاور معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در امور بینالملل، مدیر عامل سازمان غیر دولتی صلح و محیط زیست، مدیرکل اداره روابط عمومی و امور بین الملل سازمان حفاظت محیط زیست، استاد راهنما و استاد مشاور بیش از50 پایان نامه فوق لیسانس با موضوعات روزنامهنگاری، رسانه و ارتباطات، مدرس دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی،
اخلاق حرفهای در روابط عمومی و رسانه، عضو هیات علمی و هیات رییسه «نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیبهای اجتماعی نوپدید»، تألیف کتاب « اصول و مهارت های مصاحبه خبری»، ترجمه کتاب «مبانی سواد رسانهای» و نگارش مقالهّای متعدد در حوزه ارتباطات و رسانه
آنچه در این مجموعه میخوانید حاصل گفت و گوی تلگرامی گروه مردمداران در تاریخ
شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ است:
مردم داران: خانم دکتر از این که دعوت مردم داران را برای شرکت و پاسخگویی در این گفت و گوی تلگرامی پذیرفتید سپاسگزارم.
امیدوارم با بهره مندی از دیدگاههای ارزنده شما و ارتقای بینش، دانش و مهارتهای ارتباطی و روابطعمومی بتوانیم گامهای خوب و بلندی را در مسیر پیشرفت و تعالی روابطعمومی کشور برداریم.
جا دارد در همین جا از یکایک همراهان ارجمندی که با ارائه نظرهای تکمیلی، اصلاحی و ارشادی خود ما را در ارتقای کیفی این گفت و گوها یاری رسانده و میرسانند سپاسگزاری و قدردانی کنم.
همچنین حضور پرسشگرانه یکایک مردمداران در این گفتگوها را ارج مینهم. سلامت و شادمان و موفق باشید.
ببران: با سلام خدمت شما جناب آقای امامی و تشکر از فرصتی که به من دادید. طاعات و عبادات دوستان در گروه بسیار خوب مردمداران قبول حق
همانطور که جناب آقای رستمانی لطف کردند و من را معرفی کردند و تعدادی از دوستان کم و بیش با من آشنا هستند، من دارای دکترای ارتباطات با گرایش روزنامهنگاری و به مدت ۲۰ سال استادیار این رشته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز هستم.
البته من از ۲۵ سال پیش فعالیت خود را در روزنامهنگاری در روزنامههای انگلیسی زبان شروع کردم.
در طی مدت کاری به جهت علایق شخصی وارد حوزه محیط زیست هم شدم و مدتی مدیر کل روابطعمومی و امور بینالملل سازمان حفاظت محیط زیست و مدتی نیز مدیر گروه توسعه پایدار و محیط زیست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بودم.
در کارنامه کاری خود مدیریت گروه ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و همچنین مشاور بینالملل رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را دارم.
در حوزه انتشارات اینجانب کتابهایی در حوزه محیط زیست و همچنین کتابهایی در حوزه رسانه اعم از تاریخ نشریات زنان، اصول و مهارتهای مصاحبه خبری، سواد رسانهای و مدیریت رسانه دیده می شود.
هم اکنون با همکاری دوست عزیزم سرکار خانم آطاهریان مشغول تالیف کتابی در باب اخلاق رسانه هستم.
مردم داران: موضوع گفت و گوی ما «اخلاق حرفهای روابطعمومی و رسانه» است. برای شروع بفرمایید منظور از اخلاق حرفهای چیست؟
ببران: همانطور که مستحضرید اخلاق حرفهای در واقع مدیریت رفتار و کردار افراد و منابع انسانی هنگام انجام دادن یک کار حرفهای است.
به عبارتی اخلاق حرفهای به عنوان شاخهای از دانش اخلاق به بررسی تکالیف اخلاقی در یک حرفه و مسائل اخلاقی آن میپردازد.
تعریف دیگری که از اخلاق حرفهای معروف است، آن را مجموعه ای از گزارههای اخلاقی، بایدها و نبایدهای موجود در یک حرفه میدانند که به عبارتی مجموعهای از کنش و واکنشهای اخلاقی پذیرفته شده است که از سوی سازمانها و مجامع حرفهای مقرر میشود تا مطلوبترین روابط ممکن را برای اعضای خود در اجرای وظایف حرفهای فراهم آورند.
پس میتوان گفت ویژگیهای اخلاق حرفهای عبارتند از مسئولیتپذیری، صادق بودن، احترام به دیگران، احترام به ارزشها و هنجارهای اجتماعی، عدالت و انصاف، همدردی با دیگران و وفاداری. موارد برشمرده ویژگی عمومی هستند که در اکثر حرفهها مورد مطالبه بوده و البته ویژگیهای خاص آن حرفه نیز بر خصوصیات اخلاقی خاص آن حرفه میافزاید.
مردمداران: اخلاق حرفهای روابطعمومی و رسانه چه حوزههایی را تحت پوشش قرار میدهد و چه ارزشهایی در آن مطرح است ؟
ببران: برای پاسخ به این پرسش باید ببینیم اخلاق حرفهای در روابطعمومی چیست و اخلاق حرفهای در رسانه کدام است.
اخلاق حرفهای در روابطعمومی مجموعهای از مناسبات انسانی و سازمانی است که میتواند همان جلب اعتماد مخاطبان به یک سازمان و یا بیاعتباری آن سازمان را سبب شود. شاخصها و معیارهای روابط انسانی با نوع فعالیتهای روابطعمومی کاملا در ارتباط است. و به عبارتی روابطعمومی بدون اخلاق معنایی ندارد. اخلاق سبب میشود تا رابطه بین سازمان و مخاطبانش بر پایه صداقت و اعتماد شکل گرفته و در نتیجه چنین رابطهای در این شرایط پایدارتر خواهد بود.
همواره رعایت اصول اخلاقی سبب میشود تا فرایند ارتباطی دوسویه بین سازمان و مشتری به طور کامل صورت گرفته و مشتریان آن سازمان را برای آن حفظ نماید.
روابط عمومی در رعایت اصول اخلاقی نیازهای مخاطبان و مشتریان را در نظر میگیرد و قطعا از منفعتطلبی و سودجویی اجتناب میکند، چرا که در این صورت مشتریان خود را از دست میدهد.
روابطعمومیها در رعایت اصول اخلاق حرفهای باید رابطه اخلاقی مناسبی را ابتدا در درون خود ایجاد کرده و سپس این رابطه اخلاقی را نسبت به مخاطبان، نسبت به کارفرما، نسبت به حرفه خود و نسبت به جامعه فراهم نمایند و در همه این سطوح اصول اخلاق حرفهای را رعایت کنند.
مهمترین شاخصههای اصول اخلاق حرفهای در روابطعمومیها عبارتند از: وفاداری، احساس مسئولیت، صداقت، انصاف، احترام به منافع مخاطب و منافع عمومی، جلب اعتمادعمومی، امانتداری، حفظ اسرار مخاطبان و مشتریان، احترام به رقبا، نظارت مستمر بر صحت فعالیتهای خود، شفافیت، احترام به ارزشهای حاکم بر جامعه و حرفه مورد نظر است.
به عبارتی میتوان گفت اساس حوزه اخلاق حرفهای روابطعمومیها خدمت به خود، خدمت به مشتری، خدمت به کارفرما و خدمت به جامعه است. اصول اخلاق حرفهای روابطعمومی قطعا باید ارزشهای اخلاقی جامعه هدف را در نظر بگیرد.
نکته بسیار مهم در حوزه اخلاق روابطعمومی پایبندی و مسئولیت و برخورداری از تخصص حرفهای است. لذا هر کس نباید به خود اجازه دهد به دور از تخصص وارد این حوزه شود.
از این رو سوءاستفاده از مقام و ناکارآمدی و بیکفایتی نیز جزو مهمترین امور نقض اخلاق حرفهای این رشته است.
از سوی دیگر برخورداری از مهارتهای ارتباطی موثر در روابط با مشتریان و مخاطبان از اهمیت بسزایی در روابطعمومی برخوردار است. پس اگر یک کارگزار روابطعمومی نتواند با استفاده تکنیکهای مردمداری و مشتریمداری، در جلب مشتری و مخاطب خود از طریق مهارتهای ارتباطی موثر عمل کند نه تنها در حرفه خود موفق نبوده بلکه اصول اخلاق حرفهای این حوزه را نیز زیر پا گذاشته است.
شفاف بودن و صحت اطلاعاتی که روابطعمومیها منتشر میکنند، علاوه بر اینکه زمینه قانونی و حقوقی دارند در ذیل اصول اخلاقی این رشته نیز به شمار میروند.
هر قدر میزان صحت و شفافیت اطلاعات افزایش مییابد، روابط متقابل بین سازمان و مشتری و مخاطب نیز بهبود یافته و پایدارتر میشود.
البته همین نکته مهم در حوزه کاری تبلیغات در روابطعمومیها از اهمیت بسزایی برخوردار است .
احترام به مشتری و مخاطب و لحاظ دیدگاههای او از جمله مهمترین اصول اخلاقی این حرفه تلقی میشود.
در خصوص اخلاق حرفهای در رسانهها و اهمیت آن در دنیای امروز باید ابتدا به کارکرد ویژه رسانه که تا حد زیادی متفاوت از روابطعمومی است توجه کنیم.
امروزه رسانه به جهت تاثیر قدرتمند آن در کلیه ارکان زندگی بشر با کارکردهای متفاوت خود اعم از شکل دادن به افکار عمومی، بسترسازی عدالت اجتماعی، آگاهیبخشی، و حتی ویژگی آموزشی و سرگرمکننده آن، همگام با پیشرفت فناوریهای نوین ارتباطی که آن را بیش از پیش در دسترس همگان قرار داده است، به عنوان ابزار اصلی عصر حاضر بسیار مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفته است. به طوری که رسانه را به عنوان قدرت نرم جوامع بر میشمارند.
حال اگر این عامل قدرت به دور از اخلاق باشد قطعا بیش از بیاخلاقی در سایر حرف جامعه را به انحطاط میکشاند. لذا رعایت اصول اخلاق حرفهای در حوزه روزنامهنگاری و ابزار آن یعنی رسانهها از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر چه این حرفه، مانند سایر حرف میبایست در چارچوب قانون به ادای وظیفه بپردازد، اما قانون به تنهایی نمیتواند متضمن صحت و سلامت این حرفه باشد. لذا به جهت نیل به اهداف عالیه، رسانهها و رسالتهای اجتماعی آنها نیازمند پایبندی به اصول اخلاقی هستند.
بدین منظور با برجسته شدن نقش ویژه رسانهها در دنیای امروز کشورهای مختلف درصدد برآمدند تا با پررنگ کردن مسئولیت اجتماعی رسانهها در قالب نهادهای حرفهای به تدوین منشور اخلاقی رسانهها بپردازند.
مردم داران: اصول اخلاق حرفهای روابطعمومی و رسانه چیست؟
ببران: منشور اخلاق حرفهای رسانهها در هر جامعهای برگرفته از ارزشها و اصول اخلاقی جامعه مورد نظر است. مهمترین اصول اخلاقی مشترک در منشور اخلاق حرفهای رسانهها عبارتند از: مسئولیت اجتماعی عینیت گرایی، حق گرایی و حقیقتگویی، پرهیز از مبالغه، پرهیز از تحریف، به رسمیت شناختن حریف و حرمت گذاشتن به او، احترام به حریم خصوصی، انصاف و بیطرفی، استقلال، احترام به مالکیت معنوی، پرهیز از افترا و توهین، پرهیز از رواج خشونت، حفظ منافع و امنیت ملی، احترام به هویتهای ملی و دینی مختلف و آزادی بیان.
مردم داران: اخلاق حرفهای روابطعمومی و اخلاق حرفهای رسانه چه وجوه اشتراک و افتراق و تمایزی دارند؟
ببران: اصول اخلاقی روابطعمومی و رسانه در بسیاری از موارد مشابهتهایی دارد. مهمترین مشابهتها در حوزه شفافیت، حقیقتگویی، صداقت، صحت، عینیت، امانتداری و حفظ مالکیت معنوی و به ویژه مسئولیت اجتماعی است. اما به نظر میرسد روابطعمومیها به واسطه میزان تعلق به حرفه و کارفرمای خود تا حد زیادی از اصل استقلال و بیطرفی به دور بوده ولی تا حد زیادی باید به اصول وفاداری و جلب اعتماد مشتری پایبند باشند. در عین حال رسانهها با توجه به مخاطب بسیارگسترده تری که نسبت به روابطعمومی دارند و تعهد و مسئولیت اجتماعی ویژه خود در جهت بسترسازی برای عدالت اجتماعی میبایست کلیه اصول ذکر شده را (عینیت گرایی، حق گرایی و حقیقت گویی، پرهیز از مبالغه، پرهیز از تحریف، به رسمیت شناختن حریف و حرمت گذاشتن به او، احترام به حریم خصوصی، انصاف و بیطرفی، استقلال، احترام به مالکیت معنوی، پرهیز از افترا و توهین، پرهیز از رواج خشونت، حفظ منافع و امنیت ملی، احترام به هویتهای ملی و دینی مختلف، تکثرگرایی، چندصدایی و آزادی بیان). بیش از بقیه حرفهها رعایت کنند تا منافع جامعه و عدالت اجتماعی را در حد ممکن تامین کنند.
گفتنی است هر دو حرفه باید به اصل مسئولیت اجتماعی پایبند باشند و انتظار رعایت این مورد از سوی رسانهها بیشتر نیز هست.
مردم داران: در عرصههای اجرایی ما به عنوان مثال گاهی شاهد نوعی چالش میان روابطعمومی و رسانه هستیم، چالشی که طرفین یکدیگر را متهم به باجگیری و رفتار غیرحرفهای میکنند. شما چه ارزیابی از این معضل دارید؟ و اصولا چه عاملی را موجب بروز چنین معضلی میدانید؟ ایراد کار کجاست؟ آیا اهداف و کارکردهای روابطعمومی با هم تعارض دارد یا موضوع دیگری مطرح است؟
ببران: چالش بین روابطعمومیها و رسانهها نیز بیشتر به جهت نادیده گرفتن و رعایت نکردن اصول اخلاق حرفهای این دو حوزه پدید میآید، ایراد اصلی اینجاست که هرکدام به تنهایی در حوزه خود تبحر کافی نداشته و به خاطر پیشبرد منافع فردی و گروهی و یا صنفی خود از اصول اخلاقی عدول میکنند.
قطعا اهداف و کارکردهای روابطعمومی به طور استاندارد با هم تعارضی ندارند بلکه متاسفانه گاهی این کارگزاران بیکفایت و بیاخلاق این حوزه هستند که سبب میشوند احساس کنیم بین کارکردها و اهداف تعارض وجود دارد.
البته این مورد در حوزه رسانهها نیز کم و بیش صدق میکند.
مردم داران: وجود برخی روابط مالی نظیر چاپ آگهی در رسانهها ، اعطای کارت هدیه و سایر هدایا به خبرنگاران و ..... موجب کمرنگ شدن اخلاق حرفهای و گاهی بروز تنش شده است، نظر شما در خصوص چنین رابطهای چیست؟ و چگونه میتوان از بروز تنش در روابط متقابل پیشگیری کرد؟
ببران: پاسخ این پرسش نیز به نوعی مشابه پاسخ پرسش قبل است در صورتی که رسانه و روابطعمومی اصول اخلاقی را در همه جوانب رعایت کنند، قطعا دچار چالش و تنش فیمابین نخواهند شد. برای مثال از یک سو روابطعمومی ها نباید درگیر رشوهدادن شوند و از سوی دیگر رسانهها نباید درگیر باجخواهی شوند، این امر همانطور که اشاره شد، مستلزم رعایت اصول اخلاقی و التزام به احترام متقابل و رعایت مهارتهای موثر ارتباطی فیمابین است و به هیچ وجه روابط فیمابین نباید دستخوش مطامع مالی باشد.اصول اخلاقی باید در هر دو حرفه نهادینه شود.
مردم داران: اگر ممکن است به طور اجمال یک آسیبشناسی از وضع اخلاق رسانه و روابطعمومی در کشورمان ارائه فرمایید.
ببران: در یک نگاه اجمالی از وضعیت رعایت اصول اخلاقی در حوزه روابطعمومیها و در حوزه رسانه، البته بر اساس برخی از تحقیقات انجام شده در این حوزه که در قالب مقالات و پایاننامهها قابل رصد است؛ متاسفانه کاستیهای متعددی را در هر دو حوزه شاهدیم .
از یک سو روابطعمومیها به واسطه منافع فردی و سازمانی خود از بسیاری از اصول اخلاقی همچون صداقت، امانتداری، جلب اعتماد مشتری ، انصاف و رقابت سالم و مشتریمداری عدول میکنند و از سوی دیگر رسانهها از رعایت بدیهیترین این اصول چون حقگرایی و حقیقتگویی، پرهیز از تحریف و مبالغه، احترام به حریم خصوصی، بیطرفی، پرهیز از افترا و توهین...... سر باز میزنند.
مردمداران: به نظر شما راهکار کلیدی تفاهم میان روابطعمومی و رسانه چیست؟
ببران: بر اساس نکاتی که مطرح شد به نظر میرسد راه کارکلیدی تفاهم، رعایت اصول اخلاق حرفهای از سوی طرفین به ویژه اصل احترام متقابل، مسئولیتپذیری، حرفهایگرایی، توجه به منافع عمومی و دوری از مطامع شخصی و سازمانی و همچنین بهکارگیری تکنیکها و مهارتهای ارتباطی موثر است. بخش مهم از این تفاهم نداشتن، کمتجربگی و مهارت پایین در روش ارتباط است.
مردمداران: عملیاتی شدن اخلاق حرفهای روابطعمومی و رسانه چه پیش نیازهایی دارد؟ و دورنمای جاریسازی اخلاق حرفهای روابطعمومی و رسانه را چگونه ارزیابی میکنید؟
ببران: عملیاتی شدن اخلاق حرفهای در این دو حوزه منوط بر این است که کلیه کارگزاران روابطعمومی و اصحاب رسانه باید به اصول اخلاق حرفهای اعتقاد داشته و به آن پایبند باشند.
این امر از یک سو مستلزم آموزش، ترویج و نهادینهسازی اصول اخلاق در کل جامعه و از سوی دیگر در هر دو حوزه تخصصی است.
در اینجا نظام آموزشی کشور و سیستم اداری ، مدیریت فرهنگی و متخصصان حوزه رسانه و ارتباطات ، جامعه شناسان و همچنین جامعه روحانیت به عنوان الگو و مرجع اخلاقی مردم جزو بازیگران اصلی محسوب می شوند. در صورتیکه این بازیگران اصلی به خوبی وارد صحنه شده و یک همکاری بینبخشی خوبی صورت پذیرد، امیدواریم طی سالهای آینده شاهد نهادینهشدن اخلاق در همه ارکان جامعه بهویژه دو حوزه بسیار مهم رسانه و روابطعمومی باشیم.
مردمداران: پرسش آقای سهرابی :
به نظر شما چرا روابطعمومیها در ایران به جای اینکه بستری برای گفت و گو میان سازمان و مردم شوند و پلی ارتباطی میان مردم با سازمان باشند و بستری باشند برای بازتاب صدای رسای جامعه به نسبت سازمان متبوع، تبدیل به بلندگوی یکسویه رهبران و مدیران شدهاند و به جای تحلیل وضعیت موجود سازمان خود، به توجیه وضع موجود گرایش یافته اند؟
ببران: همانطور که در پاسخ پرسشهای پیشین اشاره شد، تعهد بیش از حد آنها به منافع فردی و سازمانی خود و حفظ پست و موقعیت شغلی و البته پایبند نبودن به اصول اخلاق حرفهای، سبب شده است که کارگزاران روابطعمومی بلندگوی مدیران خود بوده، به دیدگاههای مخاطبان اهمیتی نداده و هیج انتقادی را بر نتابند و ناخودآگاه نتوانند از وضعیت خودشان تحلیل و ارزیابی درستی داشته باشند.
مردم داران: پرسش خانم لیلا پورزارع :
جایگاه اخلاق حرفهای روابطعمومی در مقابل رسانههای منتقد و بعضا مخرب چیست؟
خصوصا با توجه به شمار زیاد رسانههای بدون مجوز و رسانههایی که دستکاری اطلاعات، جزء لاینفک فرآیند اطلاعرسانی آنها محسوب میشود؟
(ضمن اینکه صرف رعایت اخلاق حرفهای از سوی یک سازمان روابطعمومی، منجر به شفافسازی نمیشود و در طرف دیگر، رسانههایی با انواع جهتدهیهای مشخص و از قبل تعیین شده وجود دارند، اینطور نیست که برآیند رعایت اصول اخلاق حرفهای هم از سوی روابطعمومی و هم از سوی رسانه، منجر به اطلاعرسانی درست و شفاف سازی میشود؟)
پرسش دیگر این که چه کنیم تا رعایت این اخلاق در هر دو طیف، نهادینه شود؟
ببران: سرکار خانم پورزارع اگر چه در مواردی نظر شما صائب است و اینکه پاسخ شما در پرسشهای پیشین تکرار شده است، اما چنین برخورد بیاخلاقی از سوی بعضی از رسانهها ( که قطعا شایسته نیست) گاهی به علت شفاف نبودن و اطلاعرسانی نادرست و به طور کلی حرفهای نبودن روابطعمومیهاست چرا که آنها تنها فکر میکنند باید مبلغ چشم و گوش بسته سازمان خود باشند و معایب سازمانی خود را نمیبینند.
مردمداران: پرسش آقای مسعود طوفان:
روابطعمومی با رسانههای سیاسی و جناحی که با توجه به سلیقه سیاسی خود اخبار و اطلاعات را دروازهبانی و حتی تحریف نموده و جریانسازی میکنند چگونه باید مواجهه داشته باشد؟ همکاری یا تقابل؟
ببران: در پاسخ به جناب طوفان، همانطور که در پاسخ به سرکار خانم پور زارع مطرح شد به نظرم نمیتوان یکطرفه به قاضی رفت و قطعا رعایت اصول اخلاق حرفهای از سوی روابطعمومی به ویژه در حوزه صداقت و شفافیت ودوری از فساد مالی و اداری و سیاسیکاری ، اگرچه نه کاملا ولی میتواند تا حدی برخی از رسانه های بیاخلاق را مورد تاثیر قرار دهد، پس قطعا تعامل سازنده و صحیح بهتر از تقابل است.
مردم داران: پرسش آقای فرجی:
خانم دکتر ببران با توجه به اینکه محور اصلی در کار پست، بحث مشتری و مشتریمداری است، اخلاق حرفهای همکاران در روابطعمومی شرکت پست با توجه به رویکرد کنونی روابطعمومیها در استفاده از ابزارهای ارتباطی نوین مانند فضای مجازی و ارتباطات موبایلی هوشمند در جلب نظر و رضایت مشتریان صرفنظر از مباحث عمومی حرفهایگری در روابطعمومی چگونه باید باشد؟
ببران: جناب آقای فرجی همانطور که خودتان اشاره کردید بحث مشتریمداری از مهمترین اصول اخلاق حرفهای برای روابطعمومیها محسوب میشود و قطعا حوزه اطلاعرسانی و ارتباط با رسانه البته با شکل نوین آن و بهرهمندی از فناوریهای نوین ارتباطی و فضای مجازی میتواند روابطعمومیها را در رعایت این اصل اخلاقی و البته رونق حرفه و سازمان خود مساعدت کند. اگر چه چندین سال است که بحث روابطعمومی الکترونیک داغ شده، اما متاسفانه این تکنیک نیز با مهارت لازم به کار گرفته نشده است.
منبع: پایگاه کاوشگران روابط عمومی