صدیقه ببران :فضای دانشگاه ها برای آموزش روابط عمومی مناسب نیست

 

در حدود 40 سال است که از ورود رشته روابط عمومی به ایران می گذرد ، این رشته نیز مانند دیگر رشته های دانشگاهی پستی و بلندی های بسیاری را پشت سر گذاشته است ، به طوری که امروز رشته روابط عمومی به عنوان یک رشته شناخته شده در دانشگاه ها تدریس می شود و دانشجویان بیشتری را نسب به گذشته به خود جذب می کند و از لحاظ کمی نسبتا رشد خوبی داشته است اما حال این سوال مطرح است که آیا روابط عمومی همانند سایر رشته ها از لحاظ شاخصه های کیفی نیز رشد و پیشرفت داشته است؟ و آیا آموزش های آکادمیک ما در دانشگاه ها مطابق با استانداردهای روز دنیا می باشد؟

ازاین رو برآن شدیم تا در این زمینه با خانم دکتر صدیقه ببران گفتگویی داشته باشیم.

- با توجه به اینکه از حدود سال 1346 عملا در ایران روابط عمومی به عنوان یک رشته آکادمیک در میان رشته های آموزش عالی قرار گرفته ، پیشرفت و رشد آن را نسبت به سایر رشته های آکادمیک چطور ارزیابی می کنید؟

-از همان دهه 40 که بحث در حوزه روابط عمومی مطرح شد که در ابتدا بیشتر به شکل تجربی بوده است و بعد شکل آکادمیک به خود گرفت و مثل بقیه رشته ها می توانیم بگوییم که فقط بحث تجربی در این کار کفایت نمی کند . حتی در اوایل ورود این رشته فکر می کردند که می توان این کار را به شکل تجربی آموزش داد اما بعد به علت رقابت بسیار شدیدی که در این رشته به وجود آمد این حوزه نیازمند مهارت ها و تکنیک های خاصی شد که در اینجا حتما بخش آکادمیک باید به کمکش می آمد و در واقع باید تجربه و علم با هم ترکیب می شد.

در این حالت این ضرورت پیش آمد که دوره های متعدد آموزشی در حوزه روابط عمومی برگزار کنند و دوره های تخصصی کاردانی و کارشناسی را در کشور راه اندازی کنند.

و این یک اتفاق خوب بود که برای رشته روابط عمومی افتاد و به عنوان یک رشته دانشگاهی محسوب شد اما رشته روابط عمومی به اندازه سایر رشته ها رشد پیدا نکرد.

اهمیت و اعتبار روابط عمومی در سازمان ها و ارگان ها در جایگاه مناسب نبود علت این موضوع آن است که افرادی که در سازمان ها و ارگان ها در قسمت روابط عمومی فعالیت می کنند با وجود اینکه از دانشگاه ها فارغ التحصیل هستند به دلیل اینکه مهارت لازم را مطابق استانداردهای روز و نیاز های روز دنیا فرا نگرفته اندو در عمل هم پیاده نکرده اند باعث شده که کارایی لازم را نداشته باشند .

در دهه های 50 و 60 روابط عمومی در سازمان ها در حد یک کارگزاری نازل بوده است و فقط یکسری کارهای تبلیغاتی انجام می داده است که هنوز هم در برخی ارگان ها و سازمان ها کارگزاران روابط عمومی در همین سطح مانده اند. در حالیکه روابط عمومی نوین در پایگاه و جایگاهی قرار می گیرد که ما الان معتقدیم روابط عمومی ها در واقع مشاور رئیس سازمان هستند و مدیر روابط عمومی اغلب حکم مشاور می گیرد.

مدیران روابط عمومی و کارکنان آن باید آنقدر قوی باشند که علاوه برا اینکه میزان نفوذ و تاثیرشان بر روی مخاطبین و افکار عمومی افزایش می دهند در درون سازمان هم کارایی خود را افزایش دهند تا مدیر سازمان بتواند آنها را به عنوان بازوهای خود در سازمان قلمداد کند.

و این اتفاق زمانی محقق خواهد شد که ورابط عمومی از سطح تجربی فراتر رود و به استانداردهای جهانی نزدیک شود .

- این رشته در دانشگاه های ایران تا چه حد از منظر شاخصه های آموزشی و آکادمیک به استانداردهای جهانی نزدیک است؟

- در این رابطه باید بگویم که متاسفانه اساتید ، دانشگاه ها و فضای آموزشی برای آموزش دانشجویان مطلوب نیست به همین دلیل دانشجویان از آموزش لازم بهره مند نمی شوند ما باید در دانشگاه ها تئوری و عمل را به هم نزدیک کنیم.

– را ه کار شما برای افزایش کیفیت در آموزش روابط عمومی چیست؟

- اساتید در دانشگاه ها باید خود را مطابق با استاندارد ها و آموزش های جهانی به روز کنند علاوه بر این برگزاری دوره های کارورزی می تواند تا حد خیلی زیادی به دانشجویان برای یادگیری بهتر کمک کند.

- آیا به نظر شما نحوه پذیرش دانشجو در این رشته توسط دانشگاه ها و مراکز و موسسات اموزش عالی به شیوه فعلی که از طریق آزمون هایی مثل کنکور سراسری انجام می شود و هر کسی با هر قابلیتی به لحاظ فردی امکان پذیرش را دارد مناسب است؟

- پذیرش دانشجو بستگی به علاقه و شناخت متقاضی دارد. در بخش ارشد که بحث کاملا تخصصی می شود شناخت دانشجو نسبت به رشته کامل است ، اما وقتی متقاضی تازه می خواهد وارد یک رشته خاص شود و کنکور می دهد شناخت کمتری دارد. وظیفه کارکنان حوزه روابط عمومی در این رابطه این است که متقاضیان را با صنعت روابط عمومی آشنا کنند و دیگر اینکه خود دانشجویان در این زمینه تحقیق کنند تا با علاقه و شناخت وارد این رشته شوند.

مشکل اساسی که ما در این زمینه داریم مدارس ما هستند که به نحو مناسبی دانش آموزان را با رشته های مختلف آشنا نمی کنند.

گذشته از این دانشجویان ما نیز بعضا در مورد رشته ای که وارد آن می شوند شناخت ندارند و تلاش لازم را برای شناخت و تحقیق در این خصوص نمی کنند و کاملا بی هدف وارد این حوزه می شوند. در مورد حوزه های کاری هم شناخت دانشجویان ما بسیار کم است و این امر مستلزم همکاری آموزش و پرورش و آموزش عالی است.

- برای فعالیت در این حوزه تخصصی قابلیت های ویژه ای نیاز نیست؟

- هم در حوزه روابط عمومی و هم روزنامه نگاری مسئله ای که خیلی مهم است علاقه شخصی و میزان ارتباطات عمومی خود شخص است مثلا یکی از این ویژگی ها داشتن قدرت بیان است.

علاوه بر این ویژگی های شخصی می تواند مهم باشد اما در رشته روابط عمومی ویژگی های اکتسابی کم نیست، خیلی از ویژگی های مورد نیاز در رشته روابط عمومی را می توان کسب کرد.افراد برای ورود به این رشته به یک هوش متوسط نیاز دارند .اما ویژگی که بیشتر مورد نیاز است هوش هیجانی است، که به میزان 90 درصد اکتسابی است.

هوش هیجانی یعنی بهره مندی از توانایی ازتباطی لازم در محیط های مختلف و سازگاری و تطابق فرد در شرایط مختلف و نحوه برخورد با افراد مختلف است.

سوال-آیا به حوزه روابط عمومی در دانشگاه ها و مهمتر از آن در عرصه فعالیت شغلی به عنوان یک حوزه تخصصی نگاه می شود؟

- همانطور که قبلا گفتم از آنجایی که ارتباط بین دانشگاه و حوزه های کاری ارتباط بسیار ضعیفی است و کارکنان روابط عمومی به دلیل آموزش های اغلب ضعیف نمی توانند در سازمان ها کارآیی لازم را داشته باشند در عرصه فعالیت های شغلی نگاهی غیر تخصصی به روابط عمومی ها می شود .

اگر دانشگاه ها با مراکز شغلی ارتباط لازم را برقرار می کردند و در سازمان ها برای دانشجویان دوره های کارورزی حین تحصیل برگزار می شد و آموزش های ما نیز به روز تر بود روابط عمومی شکلی تخصصی تر در سازمان ها به خود می گرفت.

- آیا برگزاری همایش ها و سمینارهای می تواند به شناخت هر بیشتر رشته روابط عمومی کمک کند؟

- قطعا همایش ها و سمینارها نیت شان و تبادل انسانی که بین اصحاب یک علم برقرار می کنند اتفاق خوبی است به این شرط که به شکل کاسبی به آن نگاه نشود .

اخیرا مشکلی که در برگزاری همایش ها و سمینارها داریم این است که بیشتر شکل کاسبی و تبلیغاتی به خود گرفته است.

اگر سمینارها علمی باشند و در حوزه های آموزشی و مشورتی اتفاق بیفتند و کارگاه های متعدد در کنارشان باشد و حوزه های علمی را با حوزه های کاری تلفیق کنند می توانند خیلی مفید باشند اما اگر صرفا به آنها به شکل تبلیغات نگاه شود مخرب است.

- در پایان اگر نکته خاصی در این خصوص باقی مانده بفرمایید.

- مسئولین ما باید اهمیت و ضرورت روابط عمومی را بشناسند و این امر وقتی مانوس می شود که سازمان های ما به بخش روابط عمومیشان مقام و منصب بدهند و فقط آنها را به عنوان کارگزار تبلیغاتی ندانند و این خیلی مهم است که از روابط عمومی ها به عنوان مشاور استفاده کنند.

- ارتباط روابط عمومی و رسانه ها باید اصلاح و از حالت فرمایشی خارج شود.

- هم در حوزه روابط عمومی و هم روزنامه نگاری مسئله ای که خیلی مهم است علاقه شخصی و میزان ارتباطات عمومی خود شخص است مثلا یکی از این ویژگی ها داشتن قدرت بیان است.

 - ارتباط بین دانشگاه و حوزه های کاری ارتباط بسیار ضعیفی است و کارکنان روابط عمومی به دلیل آموزش های اغلب ضعیف نمی توانند در سازمان ها کارآیی لازم را داشته باشند در عرصه فعالیت های شغلی نگاهی غیر تخصصی به روابط عمومی ها می شود .

 - مدیران روابط عمومی و کارکنان آن باید آنقدر قوی باشند که علاوه برا اینکه میزان نفوذ و تاثیرشان بر روی مخاطبین و افکار عمومی افزایش می دهند در درون سازمان هم کارایی خود را افزایش دهند

مصاحبه: ساناز حسینی

منبع: پایگاه انجمن روابط عمومی ایران