ببران: شفافیت اطلاعات، راه حل راستی‌آزمایی مناظره‌ها است

  

روز جمعه دومین مناظره انتخاباتی ریاست جمهوری با محوریت سیاست و فرهنگ برگزار و ادعاهایی از سوی کاندیداها مطرح شد. اگرچه این ادعاها در صداوسیما راستی‌آزمایی نشد با این حال سازمان‌ها و مسئولان مختلف تکذیبیه‌ها و جوابیه‌هایی را منتشر کردند. صدیقه ببران، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با شفقنا رسانه با اشاره به تفاوت‌های مناظره و راستی آزمایی ادعاها در کشورهای توسعه یافته با ایران بیان می‌کند: کشورهای دیگر آن قدر آنلاین هستند و شفافیت دارند که می‌توانند در همان لحظه اطلاعات را راستی آزمایی کنند. ولی متاسفانه در ایران به علت ضروری بودن مشورت، در نظر گرفتن بعضی ملاحظات، قوی نبودن تیم ستادها و نداشتن هماهنگی بین آن‌ها این مدل از مناظره خیلی بعید به نظر می‌رسد. شاید در چهار سال آینده این مدل مناظره را در حد متوسطی شاهد باشیم. ولی هنوز این امکان وجود ندارد.

او تأکید می‌کند: مهمتر از آن، شفافیت اطلاعات هم وجود ندارد. به همین دلیل بعد از مناظره همه اظهارات گفته شده مورد محک مسئولان و سازمان‌ها قرار می‌گیرد. کما این که اگر دقت کرده باشید، در مناظره دوم آقای جهانگیری دو نکته درباره ادعاهای آقای قالیباف گفتند که در جلسه اول اشراف نداشتند و بعد از مناظره بررسی کردند و فهمیدند که مقدار اندکی از زباله ها قابل بازیافت است. برای دیگر نامزدها هم به همین ترتیب بود.

رسانه‌ها با نگاه‌های جناحی کار می‌کنند

برخی معتقدند حضور خبرنگاران در زمان مناظره می‌تواند در این راستی‌آزمایی تأثیرگذار باشد. این شیوه تا چه حد اجرایی است؟ ببران پاسخ می‌دهد: این شیوه خیلی عملیاتی نیست. دلیل آن هم به این مسئله برمی‌گردد که رسانه‌های ما جناحی هستند و با نگاه‌های جناحی کار می‌کنند. این نگاه هم لزوماً صحت واقعی به ما نمی‌دهد. همان طور که اشاره کردم شفافیت واقعی وجود ندارد تا خبرنگار زودتر از سازمان مربوطه به صحت یا کذب ادعاها پی ببرد. در حوزه‌هایی که شفافیت اطلاعات داریم خبرنگار می‌تواند این کار را انجام دهد چون به اطلاعات و آرشیو آن‌ها دسترسی دارد. ولی می‌بینیم چنین چیزی میسر نیست و خبرنگارانی که به اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند به خاطر رابط های محرمانه شان است و خیلی از این ها هم وابستگی‌های جناحی و سمت و سو دارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به راه‌حل برای راستی‌آزمایی وعده‌ها می‌گوید: شفافیت دستگاه‌ها و ارتباط تنگاتنگ آن‌ها در حوزه‌ی اطلاع‌رسانی تنها راه‌حل برای راستی‌آزمایی وعده‌ها و ادعاها است. باید این ارتباط آن قدر قوی باشد که وقتی مسئولی ادعایی می‌کند، ما باور کنیم این ادعا و برداشت درست است و به این مسئله برمی گردد که ما زیرساخت‌های لازم در حوزه‌ی شفافیت و دسترسی اطلاعات برای رسانه‌هایمان فراهم نیست. به نظر من این مسئله برای کشور ما زمانبر است. ما هنوز در حال تجریه دموکراسی و مردم سالاری هستیم.

بعد از مناظره‌ی اول، به شیوه‌ی اجرای این مناظره‌ها نقدهای بسیاری مطرح شد. عملکرد مجری مناظره در این هفته نسبت به هفته قبل چگونه بود؟ او پاسخ می‌دهد: من قبول دارم مجری منفعل بود ولی یکی از اشکالات اساسی این است که باید قوانین و آیین‌نامه‌های لازم برای مناظره توسط کمیته‌ی نظارت بر تبلیغات انتخابات نگاشته می‌شد و دست مجری باز می‌بود تا صدای یکی را قطع کند، بگوید زمان شما بیش از این نیست یا اعتراض کند که شما خارج از موضوع حرف می‌زنید. البته آقای حیدری نسبت به سایر مجری‌ها تبحر بیشتری در حوزه‌ی مناظره دارند ولی متأسفانه اشکال در آیین‌نامه بود. باید آیین اخلاق در حوزه مناظره در آیین نامه نگاشته می‌شد، نه از حوزه فنی. نه حرفه‌ای و نه اخلاقی آیین‌نامه‌ای در این حوزه وجود ندارد و طبیعتاً دست مجری هم بسته است و این مجری به نظر من مقصر واقعی نیست.

مناظره‌‌ها نشانه‌ی غیرحرفه‌ای بودن صداوسیما

اگرچه صداوسیما این عملکرد مجری را نشان از بی‌طرفی رسانه می‌داند، با این حال ببران این ادعا را رد می کند و صدا و سیما را مقصر اصلی شیوه اجرای مناظره می‌داند و می‌گوید: به عقیده من این از غیر حرفه‌ای بودن رسانه ملی است و رسانه ملی خود باید ابتکار عمل نشان دهد. به عبارتی چون برگزار کننده صدا و سیما است باید آیین نامه  مناظره را تهیه و تدوین کند و به تایید کمیته نظارت بر تبلیغات انتخابات برساند. حقیقت این است که صدا و سیما کم کاری کرده و در طی این چند سال رشد زیادی نداشته است.