سرنخ فعالیت‌های شبه‌رسانه‌های سوداگر

دکترصدیقه ببران

روز گذشته اخباری در خصوص بازداشت گردانندگان چند کانال تلگرامی منتشر شد و یک‌بار دیگر بحث شبه‌رسانه‌های سوداگر و غیر شفاف را در فضای عمومی و رسانه‌ای کشور گشود. هرچند فعالیت‌های رسانه‌ای به عنوان رکن چهارم دموکراسی در یک جامعه مردمسالار تضمین شده است، اما این بدین معنا نیست که هر ساختاری بدون رعایت اخلاق رسانه‌ای و بدون توجه به مسوولیت‌های انسانی و قانونی می‌تواند هر رفتاری در فضای عمومی و رسانه‌ای کشور داشته و هر خبر کذبی را منتشر کنند. این کانال‌های تلگرامی بر اساس اتهاماتی که نهادهای مسوول بر آنها وارد ساختند، بر اساس رانت‌های خاص برای پیگیری برخی اهداف خاص، راه‌اندازی شدند تا پرونده‌سازی‌های جعلی را علیه برخی چهره‌های مسوول دنبال کرده، اذهان عمومی را مشوش ساخته و میان مسوولان اختلاف ایجاد کنند.

اینکه چه افراد و جریاناتی نامه‌های طبقه‌بندی‌شده و اسناد محرمانه را در اختیار مدیران این کانال‌ها قرار می‌دادند، موضوعی است که باید به آنها توجه ویژه‌ای شود. واقع آن است بسیاری از شبه‌رسانه‌ها از طریق رانت‌های ویژه و مناسبات خاص سیاسی، یک‌شبه سر بر می‌آورند و اهداف خاصی را پیگیری می‌کنند که این اهداف هیچ ارتباطی با منافع عمومی جامعه و اخلاقیات رسانه‌ای ندارند. سال‌هاست که کارشناسان و اساتید دانشگاهی نسبت به خطرات این نوع شبه‌رسانه‌ها هشدار می‌دهند، اما توجه لازم به این هشدارها و تذکارها نمی‌شود.

در اثر فعالیت‌های این نوع کانال‌ها، بسیاری از استعدادهای کشور عطای فعالیت در این کشور را به لقای آن می‌بخشند و مسیر مهاجرت را انتخاب می‌کنند. بسیاری از افراد نیز از ترس آبرو و به دلیل اتهاماتی که این نوع شبه‌رسانه‌ها به آن وارد می‌سازند، دچار التهاب و اضطراب می‌شوند. کانال‌هایی که می‌توان آنها را ورژن داخلی «آمدنیوزها» و آنها را ذیل شبه‌رسانه‌های مخرب نام‌گذاری کرد.

در علوم رسانه‌ای مفهومی به نام عملیات فریب رسانه‌ای وجود دارد که مبتنی بر آن، برخی افراد و جریانات با استفاده از حجم محدودی از اخبار واقعی و دامنه وسیعی از اخبار کذب تلاش می‌کنند افکار عمومی را تحت‌تاثیر قرار دهند. این دسته از کانال‌های تلگرامی از این دست رویکردهای فریبکارانه بهره می‌برند تا منافع اقتصادی، سیاسی و گروهی گردانندگان خود را احیا کنند. تاسف‌آور اینکه این کانال‌ها با سوءاستفاده از احساسات پاک جوانان مذهبی و عدالت‌جو، قلمروی فعالیت‌های خود را ساماندهی می‌کنند.

تجاوز به حریم خصوصی افراد، به خطر انداختن آبروی شهروندان، ایجاد اختلافات میان مسوولان کشور و البته سیاه‌نمایی از جمله اهدافی است که توسط این کانال‌ها انجام می‌شود. این شبه‌رسانه‌ها که مشخص نیست سرنخ فعالیت‌های آنها به کدام محافل ارتباط دارد، اغلب اقدام به نشر اخبار کذب می‌کنند تا امیال گردانندگان را محقق کنند.

در این میان باید توجه داشت که ضروری است چهره‌های پشت پرده این فعالیت‌های شبه‌رسانه‌ای شناسایی شده و برنامه‌ریزی برای شفافیت بیشتر در جامعه در دستور کار قرار گیرد. واقع آن است زمانی که بستر لازم برای فعالیت‌های شفاف رسانه‌ای فراهم نشود، فضا برای سر برآوردن شبه‌رسانه‌های سوداگر مهیا خواهد شد. در خلأ فعالیت‌های شفاف رسانه‌ای است که یک چنین کانال‌هایی گسترش پیدا می‌کند.

منبع: روزنامه اعتماد