صدیقه ببران: تشکیل قرارگاه‌های رسانه‌ای برای پیش‌بینی تحولات آینده ضروری است /رسانه می‌تواند بحران‌های آینده را پیش‌بینی کند

 

گروه سیاسی|برای ارزیابی داده‌های اطلاعاتی موجود و دستیابی به یک نظام پیش‌بینی مبتنی بر واقعیات چه باید کرد؟ چگونه می‌توان ظرفیت‌های رسانه‌ای را در مسیر پیش‌بینی بحران‌ها و رخدادها به کار گرفت؟ چرا در سال‌های قبل شاهد بروز مشکل در مرز ایران و عراق نبودیم، اما امسال چنین مشکلاتی شکل گرفته است. در جریان گفت‌وگو با صدیقه ببران یکی از اساتید حوزه ارتباطات تلاش شده پاسخی برای پرسش‌های بالا پیدا شود.ناگفته پیداست این تلاش‌ها برای مساعدت به تصمیم‌سازان و سیاستگذاران کشور صورت می‌گیرد تا در بزنگاه‌ها شاهد بروز بحران‌ها نباشیم.

  رسانه‌ها قبل از بروز بحران‌ها چگونه می‌توانند احتمال وقوع بحران‌ها را پیش‌بینی و در خصوص آن  هشدار دهند؟

به‌طور کلی برای هر تحلیل و پیش‌بینی نیازمند داده‌های اطلاعاتی مستند هستیم. بزرگ‌ترین تحلیلگران نیز بدون داده‌های اطلاعاتی قادر به پیش‌بینی تحولات آینده نخواهند بود. از این منظر، رسانه این فرصت را دارد که با کنار هم قرار دادن داده‌های اطلاعاتی جزیی، تصویری از یک کل و احتمال را به دست آورد. این در صورتی است که از یک طرف متولیان به صورت میدانی رسانه‌ها را در جریان رخدادها قرار دهند و از سوی دیگر این توان حرفه‌ای و تخصصی در رسانه‌ها نیز وجود داشته باشد که بتوانند از طریق جمع‌آوری داده‌ها دست به پیش‌بینی آینده بزنند. در خصوص راهپیمایی اربعین باید این فضا ایجاد شود تا رسانه‌های حرفه‌ای در ستادهای مرتبط با اربعین حضور داشته باشند. شما به عنوان رسانه باید از اقدامات ملی آگاه شوید.

  این فضا تنها برای صداوسیما در کشور فراهم می‌شود. شما به عنوان یک استاد ارتباطات عملکرد صدا‌وسیما را در ماجرای بحران اخیر چطور  ارزیابی می‌کنید؟

متاسفانه صداوسیما بیشتر از عموم مردم، تحت‌تاثیر هیجانات و احساسات است. این در حالی است که رسانه جدا از ابعاد تبلیغاتی و هیجانی باید زیر پوست اخبار را بررسی کرده و تصویری از احتمالات آینده به دست آورد. امکانات صداوسیما با هیچ کدام از گروه‌های رسانه‌ای قابل مقایسه نیست. بودجه صدا و سیما و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری صدا و سیما مانند ماهواره‌ها، شبکه‌ها، دفاتر استانی و... به گونه‌ای است که در صورت برخورد حرفه‌ای می‌تواند عصای دست مسوولان، مردم و کشور باشد. اما متاسفانه تخصص لازم در این رسانه مشاهده نمی‌شود. صدا و سیما مرجعیت خود را نه تنها در رقابت با رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از دست داده، بلکه در عرصه داخلی نیز وظایف خود را حتی به صورت حداقلی ایفا نمی‌کند.

  در مشکلات اخیر در مرزهای زمینی با عراق به نظر شما صدا و سیما چگونه باید رفتار می‌کرد؟

صدا و سیما قبل از بروز بحران اخیر یا بسیاری از نمونه‌های مشابه باید تحولات را پیش‌بینی کند، اما نه تنها چنین وظیفه‌ای را ایفا نمی‌کند، بلکه خود به عاملی برای تشدید بحران بدل شده است. رویکرد تخصصی در رسانه ملی در پایین‌ترین درجه خود قرار دارد. ضرورتی ندارد که صدا و سیما به عنوان رسانه تبلیغاتی دولت همسوی خود عمل کند. اگر دولت امروز به صدا و سیما بگوید که باید مردم را تشویق به حضور در مرز ایران و عراق کند، مدیران رسانه ملی بلافاصله به شبکه‌ها و بدنه رسانه اعلام می‌کنند باید در آتش هیجانات بدمند. این در حالی است که حتی رادیویی به نام «اربعین» ایجاد شد. با این ابزار حداقل توقع این بود که صدا و سیما تحولات را پیش‌بینی کند. خطاب به مقامات هشدار دهد و از ترویج حضور مردم در مرزها دست بردارد. از قبل مشخص بود که شهرهای مرزی کشور، ظرفیت این حجم از متقاضیان را ندارد. اما نه مسوولان این را درک کردند و نه رسانه ملی این داده‌ها را منتقل کرد. سایر رسانه‌های منتقد هم مدام متهم می‌شوند که در حال سیاه‌نمایی هستند.

  شما سال‌های قبل به عنوان یکی از مدیران وزارت نیرو در مهران و سایر مناطق مرزی حاضر بودید، چرا امسال این بحران  شکل  گرفت؟

زیرساخت‌های لازم در مهران و سایر مناطق برای پذیرش این تعداد مسافر وجود ندارد. دولت از قبل باید این زیرساخت‌ها را لازم می‌کرد. حداقل می‌شد ارزیابی و اعلام شود، هرروز فلان تعداد مسافر پذیرش می‌شود. تمام این متغیرها را می‌شد ارزیابی کرد. امسال شاهد یک حضور بالا در مرزها باشیم، بدون اینکه بستر این حضور از قبل فراهم شده باشد. به هر حال حضور میلیونی مردم در شهرهای مرزی با امکانات محدود نیازمند پیش‌‌بینی‌های لجستیکی، حمایتی، درمانی و...است، این ضرورت‌ها در جریان حوادث اخیر مورد توجه قرار نگرفته است. رسانه نیز کمکی به شناسایی این بحران و تلاش برای حل آنها نکرده است. در چنین بزنگاه‌هایی نیازمند داده‌های دقیق، ارزیابی و پیش‌بینی هستیم.

  به نظر می‌رسد، شاهد نوع خاصی از فرافکنی مشکلات هستیم. این روند را  چطور  ارزیابی  می‌کنید؟

نادیده گرفتن ریشه مشکلات، باعث تکرار آنها خواهد شد. در بحران‌هایی از این دست نیز نباید مشکلات به صورت مستمر به زمین دولت قبل، کشور همسایه و...انداخته شود. معتقدم دولت با ارزیابی دقیق موضوع باید از اساتید رسانه‌ای و فعالان حوزه رسانه دعوت کند تا درباره نظام اطلاع‌رسانی و تحلیل حوادث آینده بحث و تبادل نظر شود. باید قرارگاه‌های رسانه‌ای ویژه‌ای با حضور تحلیلگران تدارک دیده شود تا هر نوع بحران از قبل شناسایی و در خصوص آن هشدار داده شود. در کشورهای توسعه یافته چنین قرارگاه‌هایی وجود دارد و از قبل هر نوع احتمالی پیش‌بینی  می‌شود./روزنامه اعتماد